سنگ کیسه صفرا چیست و چه علائمی دارد؟
- 24 آبان 1404
- 24 آبان 1404
- 0 نظر
- داخلی
- 4
سنگ کیسه صفرا توده‌هایی سخت‌شده از مایع صفراوی هستند که در کیسه صفرا، اندام کوچکی زیر کبد، شکل می‌گیرند. این سنگ‌ها می‌توانند سال‌ها بدون علامت باقی بمانند یا ناگهان با درد شدید، تهوع و دیگر علائم آزاردهنده ظاهر شوند. در این مقاله نگاهی داریم به اینکه سنگ کیسه صفرا دقیقا چیست و چه زمانی باید نگران علائم آن باشیم.
سنگ کیسه صفرا چیست؟
سنگ کیسه صفرا (Gallstones) زمانی به‌وجود می‌آید که ترکیبات موجود در مایع صفرا (مانند کلسترول، بیلی‌روبین و نمک‌های صفراوی) در داخل کیسه صفرا ته‌نشین شده و به‌تدریج به توده‌های سختی به نام سنگ صفرا تبدیل می‌شوند. این سنگ‌ها ممکن است بسیار کوچک یا به‌اندازه یک توپ گلف باشند، اما معمولاً سنگ‌های کوچک‌تر خطر بیشتری دارند، چون احتمال حرکت و انسداد مجاری صفراوی در آن‌ها بالاتر است. در چنین حالتی، فرد ممکن است دچار درد شدید و ناگهانی شود که نیازمند درمان فوری است.
در مقابل، سنگ‌هایی که در جای خود ثابت باقی می‌مانند، معمولاً بدون علامت هستند و نیازی به درمان ندارند. اگر سنگ‌ها از کیسه صفرا خارج شده و وارد مجاری صفراوی شوند، وضعیت می‌تواند جدی‌تر شود و حتی به التهاب یا عفونت‌های خطرناک در کبد، پانکراس یا مجاری صفراوی منجر گردد.
علائم سنگ کیسه صفرا چیست؟
سنگ کیسه صفرا معمولاً علائمی ایجاد نمی کند مگر اینکه گیر کرده و انسداد ایجاد کند. این انسداد باعث ایجاد علائمی مانند درد بالای شکم و حالت تهوع می شود. درد سنگ کیسه صفرا معمولاً بعد از یک وعده غذایی چرب و در شب اتفاق می افتد. هر فردی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند بااین حال موارد زیر شایع ترین علائم هستند.
- ضربان قلب سریع
- درد شدید و مداوم در قسمت بالای شکم که به سرعت افزایش می یابد و ممکن است از ۳۰ دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
- درد بین دو کتف
- درد در شانه راست
- حالت تهوع
- تب
- لرز
- زردی پوست یا چشم
- نفخ شکم
- عدم تحمل غذاهای چرب
- سوء هاضمه
آیا علائم سنگ کیسه صفرا در زنان متفاوت است؟
علائم سنگ کیسه صفرا در زنان معمولاً مشابه مردان است، اما ممکن است دردها به شکل متفاوتی بروز کنند. زنان بیشتر احتمال دارد که دردهایی را در نقاطی مانند شانه، بازو، قفسه سینه یا پشت احساس کنند، حتی اگر منشأ درد از کیسه صفرا باشد.
مهم است که حتی اگر درد به‌طور موقت برطرف شد، برای هر درد شدید یا تکراری به پزشک مراجعه کنند، زیرا حملات سنگ کیسه صفرا معمولاً دوباره بروز می‌کنند.
چه چیزی باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می شود؟
عوامل مختلفی ممکن است در این فرآیند دخیل باشند، از جمله:
- کلسترول بالا: کبد کلسترول را از خون استخراج کرده و برای تولید صفرا به کار می‌برد. هنگامی که میزان کلسترول در خون افزایش می‌یابد، صفرا به تعادل نرسیده و مقدار اضافی آن در کیسه صفرا ته‌نشین می‌شود. مواد شیمیایی موجود در صفرا، مانند نمک صفرا و لسیتین، وظیفه حل کردن کلسترول را دارند، اما زمانی که میزان کلسترول بیش از حد باشد، این مواد نمی‌توانند به درستی کلسترول اضافی را حل کنند.
- بیلی روبین اضافی: بیلی روبین یک فرآورده جانبی از تجزیه گلبول‌های قرمز خون است. در شرایطی که اختلالات خونی وجود داشته باشد یا کبد آسیب دیده باشد و نتواند به طور طبیعی بیلی روبین را پردازش کند، این ماده در صفرا تجمع می‌یابد. حدود ۲۵ درصد سنگ‌های صفراوی به علت وجود بیلی روبین اضافی به جای کلسترول تشکیل می‌شوند. برخی بیماری‌ها مانند اختلالات خونی یا بیماری‌های کبدی می‌توانند باعث تولید بیلی روبین اضافی شوند.
- کمبود اسیدهای صفراوی: اسیدهای صفراوی که معمولاً به هضم چربی‌ها کمک می‌کنند، در صورت سوء جذب در دستگاه گوارش، از بدن دفع می‌شوند. در صورتی که این اسیدها به اندازه کافی در صفرا وجود نداشته باشند، کبد قادر به تولید صفرا به میزان کافی نخواهد بود و این امر موجب تشکیل چربی اضافی (کلسترول) در صفرا می‌شود.
- تولید صفرای غلیظ: در صورتی که عملکرد کیسه صفرا دچار اختلال شود، این کیسه قادر به تخلیه مایع صفرا به درستی نخواهد بود. این امر منجر به حبس صفرا در کیسه صفرا و در نهایت تشکیل سنگ‌های صفراوی می‌شود.
عوارض احتمالی ابتلا به سنگ کیسه صفرا چیست؟
در صورتی که سنگ‌ها جریان صفرا را در سیستم صفراوی مسدود کنند، این امر می‌تواند بر روی یک یا تمامی اندام‌های این سیستم تأثیر منفی بگذارد. زمانی که صفرا نتواند به طور طبیعی وارد مجاری صفراوی و اندام‌های مربوطه شود، التهاب حاد ایجاد شده و می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌های باکتریایی گردد. خطرات احتمالی سنگ کیسه صفرا عبارتند از:
- کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا).
- پانکراتیت (التهاب پانکراس).
- کلانژیت (التهاب مجرای صفراوی).
- هپاتیت (التهاب کبد).
- زردی (صفرا در جریان خون شما).
- سپتی سمی (عفونت در جریان خون شما).
سنگ کیسه صفرا چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص سنگ کیسه صفرا معمولاً از طریق آزمایش خون و تصویربرداری انجام می‌شود. آزمایش خون می‌تواند نشانه‌هایی از التهاب، عفونت یا زردی را نشان دهد و کمک کند تا مشخص شود کدام اندام‌ها تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
تصویربرداری، مانند سونوگرافی شکم، برای شناسایی سنگ‌ها و انسداد در مجاری صفراوی استفاده می‌شود. سونوگرافی یک آزمایش سریع و غیرتهاجمی است که اغلب قادر به شناسایی سنگ‌های کیسه صفراست. با این حال، در صورتی که سنگ‌ها در بخش‌های دیگر مجاری صفراوی قرار داشته باشند، ممکن است نیاز به آزمایش‌های دقیق‌تری برای تشخیص دقیق‌تر باشد.
درمان سنگ کیسه صفرا چیست؟
اگر سنگ‌های صفراوی شما هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، نیازی به درمان نخواهید داشت. اما اگر این سنگ‌ها موجب انسداد مجرای صفراوی شوند، پزشک معمولاً اقدام به درمان آن‌ها خواهد کرد، زیرا این انسداد نه تنها باید برطرف شود بلکه باید تمامی سنگ‌ها خارج شوند، چرا که احتمال بازگشت انسداد وجود دارد.
برای اکثر افرادی که به درمان سنگ کیسه صفرا نیاز دارند، عمل لاپاراسکوپی کیسه صفرا توصیه می‌شود. جراحی برداشتن کیسه صفرا، تنها راه مطمئن برای جلوگیری از بروز مجدد مشکلات است و بعد از آن فرد می‌تواند بدون کیسه صفرا زندگی کند؛ زیرا صفرا به‌طور مستقیم از کبد به روده کوچک می‌ریزد.
در برخی موارد، افرادی که جراحی برای برداشتن کیسه صفرا برایشان مناسب نیست، می‌توانند از روش‌های جایگزین بهره ببرند. یکی از این روش‌ها، کوله سیستوستومی است که در آن یک کاتتر در کیسه صفرا قرار داده می‌شود تا سنگ‌ها را تخلیه کرده و آن‌ها را از بین ببرد.
داروهایی مانند اورسیدول و چنودیول فقط بر روی سنگ‌های کوچک کلسترولی که هنوز مشکلی ایجاد نکرده‌اند، مؤثر هستند. این داروها ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشند تا سنگ‌ها را حل کنند و اما اغلب دوباره باز می‌گردند.
جمع بندی
سنگ کیسه صفرا، رسوبات جامد تشکیل شده از کلسترول یا مواد دیگر هستند که در کیسه صفرا جمع می‌شوند. این سنگ‌ها ممکن است باعث انسداد مجاری صفراوی و بروز مشکلاتی مانند درد شکم، تهوع و مشکلات گوارشی شوند. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن کیسه صفرا باشد. درمان‌های مختلفی از جمله داروها و تغییرات رژیمی برای کاهش خطر تشکیل سنگ‌ها وجود دارد.
نظر (0)