حمله پانیک چیست؟

حملات پانیک یا پانیک اَتَک دوره‌های ناگهانی ترس یا ناراحتی شدید است که می‌تواند با علائم فیزیکی مانند ضربان قلب سریع، تعریق و لرز همراه باشد. حملات پانیک می‌تواند هشدار دهنده و مختل کننده زندگی روزمره باشد و نیز می‌تواند نشانه‌ای از شرایط مختلف سلامت روان از جمله اختلال پانیک، آگورافوبیا و اختلال اضطراب فراگیر باشد.

حمله پانیک چه تفاوتی با حمله‌ی عصبی دارد؟

تفاوت حمله پانیک با حمله عصبی در شدت و نوع بروز آن است. حملات عصبی معمولاً به تدریج و با عوامل استرس‌زا ایجاد می‌شوند، در حالی که حملات پانیک ناگهانی و غیرمنتظره هستند، حتی بدون وجود یک موقعیت استرس‌زا!. حمله پانیک می‌تواند ریشه در اضطراب یا افسردگی داشته باشد و با علائم فیزیکی مانند ضربان قلب یا درد معده ظاهر شود، اما هر فشار عصبی به معنای پانیک نیست!

راه‌های تشخیص پانیک

پزشک از روش‌های زیر برای تشخیص حمله پانیک یا سایر بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند استفاده می‌کند:

• معاینه بدنی
• آزمایش خون برای بررسی غده تیروئید
• تست‌های مربوط به بیماری قلبی مانند الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)
• ارزیابی روانشناختی (صحبت در مورد علائم، ترس‌ها یا نگرانی‌های شما، موقعیت‌های استرس‌زایی که تجربه کرده‌اید، مشکلاتی که در روابط خود دارید و…)

• انواع حملات پانیک

  ۱.  حمله پانیک غیر منتظره: حملات پانیک غیرمنتظره، حملاتی هستند که بدون محرک قابل شناسایی، رخ می‌دهند. این نوع حملات می‌توانند در هر زمانی اتفاق بیفتند، حتی در دوره‌های استراحت یا خواب. افرادی که حملات غیرمنتظره را تجربه می‌کنند ممکن است نگران حمله دیگری باشند و ممکن است از موقعیت‌ها یا فعالیت‌های خاصی برای جلوگیری از وقوع حمله اجتناب کنند.

  ۲.  حمله پانیک موقعیتی: حملات پانیک محدود به موقعیت، که به عنوان حملات پانیک نشانه‌دار نیز شناخته می‌شوند، حملاتی هستند که در پاسخ به محرک‌ها یا موقعیت‌های خاص رخ می‌دهند.

  این محرک‌ها ممکن است شامل سخنرانی در جمع، پرواز، رانندگی یا قرار گرفتن در یک مکان شلوغ باشد. افرادی که حملات محدود به موقعیت را تجربه می‌کنند ممکن است از این محرک‌ها ترس داشته باشند و برای جلوگیری از وقوع حمله از آنها اجتناب کنند.

  ۳.  حمله پانیک هنگام خواب: وقوع حمله پانیک در خواب باعث می‌شود افراد بیدار شوند و واکنش‌های فیزیکی مثل ضربان قلب سریع، عرق کردن و نفس نفس زدن را تجربه کنند. کسانی که در طول روز دچار حمله وحشت می‌شوند، بیشتر از دیگران احتمال دارد که در شب هم این مشکل را تجربه کنند.

• علائم حمله پانیک

  فردی که دچار حمله پانیک شدید می‌‌شود، ترکیبی از علائمی مانند نفس نفس زدن یا تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، تپش قلب، درد و ناراحتی قفسه سینه، لرزش، احساس خفگی، احساس جدا شدن از محیط، عرق کردن، سرگیجه، بی حسی، حالت تهوع، اختلالات معده، گرگرفتگی یا سرماخوردگی و ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل را تجربه خواهد کرد.

  دلیل به وجود آمدن پانیک اتک یا حمله پانیک

  هنوز علت دقیق حملات پانیک مشخص نیست، اما ژنتیک، تروما، حوادث ناگوار زندگی، شرایط استرس زا (زایمان، شغل جدید) و بیماری هایی مانند پرکاری تیروئید، هیپوگلیسمی، افتادگی دریچه میترال، ترک برخی داروها، سوء مصرف کوکائین و آمفتامین ها به عنوان محرک های حملات پانیک شناسایی شده اند.

  عواملی که می‌توانند خطر بروز این عارضه را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:

• سابقه خانوادگی حمله وحشت
• تجربه یک رویداد استرس‌زای مهم در گذشته مانند مرگ یکی از عزیزان یا تجاوز

• نوجوانان و بزرگسالان جوانی که حملات وحشت را تجربه می‌کنند اغلب دارای مشکلات سلامت روان دیگری هم هستند. این افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند اختلال وسواس، اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات پرخوری یا سوء مصرف مواد مخدر قرار داشته باشند. بنابراین لازم است در اسرع وقت به متخصص روانپزشک مراجعه کنند.

•  

• کدام گروه‌های سنی بیشتر در معرض حملات پانیک هستند؟

  حملات پانیک می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی رخ می‌دهد. با توجه به پژوهش‌های انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، میانگین سن شروع اختلال پانیک ۲۴ سالگی است. در حالی که اختلال هراس می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد.

  به عنوان مثال، یک مطالعه منتشر شده در مجله اختلالات عاطفی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که افراد در اواسط تا اواخر دهه ۲۰ سالگی بالاترین شیوع اختلال پانیک را در مقایسه با سایر گروه‌های سنی داشتند.

  مطالعات نشان داند که زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به اختلال هراس هستند و افرادی که یک رویداد آسیب‌زا در زندگی را تجربه کرده‌اند، مانند از دست دادن یکی از عزیزان یا یک بیماری جدی، نیز در معرض افزایش خطر ابتلا به این بیماری هستند.

  در حالی که اختلال پانیک در بزرگسالان جوان‌تر شایع‌تر است، می‌تواند افراد مسن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ در مجله بین‌المللی روانپزشکی سالمندان منتشر شد، نشان داد که اختلال پانیک یک نگرانی قابل توجه برای سلامت روان در میان سالمندان با نرخ شیوع ۱ تا ۲% است.

  در نتیجه، اختلال هراس می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد، اما بیشتر در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود. زنان و افرادی که یک رویداد آسیب‌زا در زندگی را تجربه کرده‌اند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری باشند.

  در حالی که اختلال پانیک در بزرگسالان جوان‌تر شایع‌تر است، می‌تواند بر افراد مسن نیز تأثیر بگذارد و نباید به عنوان یک نگرانی بالقوه سلامت روان نادیده گرفته شود.

• حملات پانیک معمولا چقدر طول می کشد؟

  شرایط برای هر فرد متفاوت خواهد بود، اما حملات پانیک معمولا به طور ناگهانی ظاهر شده، پس از چند دقیقه به اوج خود رسیده و در عرض ۱۰ تا ۲۰ دقیقه فروکش می‌کند. احتمال ایجاد حملات پانیک متعدد در طول حداقل یک ساعت نیز وجود دارد. اگرچه ابتدا علائم جسمی کاهش می‌یابند، اما بسته به شدت اضطراب فرد ممکن است تنگی نفس و درد قفسه سینه و معده برای مدت طولانی‌تری باقی بماند.

  پایدارترین علائم معمولاً رفتاری یا شناختی هستند. گاهی پس از حمله پانیک، اضطراب عمومی ادامه می یابد. پس از پایان حمله، ممکن است دچار خستگی و فشار عضلانی شود.

  چه راه هایی برای درمان حملات پانیک وجود دارد؟

  درمان رفتاری-شناختی برای حملات پانیک

  تاثیر بیشتر درمان شناختی-رفتاری (CBT) در درمان حملات پانیک و اختلال هراس، نسبت به شیوه مرسوم روان ثابت شده است. معمولا هشت تا پانزده جلسه CBT نتایج خوبی را در درمان علائم مرتبط با هراس ایجاد می‌کند.

  مواجهه درمانی و بازسازی شناختی از جنبه های خاصی از درمان شناختی-رفتاری می باشند که در درمان حملات پانیک موثر هستند. در مواجهه درمانی فرد به طور تدریجی و مکرر به موقعیت های استرس زا بازگردانده می‌‌شود. برای انجام این کار، درمانگر با وادار کردن فرد به قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که از آن نمی‌ترسد، به آرامی اعتماد به نفس او را برای ورود به موقعیت های استرس زا افزایش می‌دهد.

• از آنجایی که حملات پانیک با ترس از احساس فیزیکی خاص (مانند، سرگیجه) مشخص می‌شود، پزشکان ممکن است فرد را وادار به انجام فعالیت هایی کنند که یک احساس خاص را در یک محیط کنترل شده شبیه سازی می‌کند مانند چرخیدن روی صندلی برای شبیه سازی سرگیجه. بازسازی شناختی، فرآیند درمانی شناسایی و به چالش کشیدن افکار منفی و غیرمنطقی است. به چنین افکاری تحریف شناختی می گویند.

  مواردی مانند «من بدترین شانس دنیا را دارم»، «من در این کار خوب نیستم. من فقط باید تسلیم شوم» یا «آنها تماس نگرفته‌اند، بنابراین یعنی به من اهمیت نمی‌دهند» نمونه‌هایی از تحریف‌های شناختی هستند. نشخوار فکری و تایید مداوم این افکار می تواند باعث افزایش اضطراب و منجر به حملات پانیک و سایر علائم مرتبط با اضطراب شود.

  شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (MBCT)

   ذهن آگاهی به حالت ذهنی اشاره دارد که با آگاهی بدون قضاوت از تجربیات لحظه حال از جمله احساسات، افکار، حالات بدنی، آگاهی و محیط مشخص می‌‌شود. هدف اصلی، تمرکز بر توجه به احساسات بدن با استفاده از شیوه های مختلف مدیتیشن ذهن و بدن مانند مدیتیشن نشسته، اسکن بدن، کشش ملایم و یوگا است.

  هدف از MBCT کمک به افرادی است که دوره های افسردگی مزمن را تجربه می کنند، اما می‌توان آن را برای مقابله با حملات پانیک نیز به کار برد، زیرا بسیاری از اصول و فعالیت ‌های اصلی آن به افزایش تمرکز کمک کرده و در زمان حمله پانیک باعث آرامش فرد می شوند. یکی از موثرترین راه‌ها برای پیگیری زمان حملات پانیک، ژورنال نویسی است. برای ردیابی علائم و محرک ‌ها، رویدادهای منجر به شروع حمله، علائمی که به وجود می آیند و مدت زمان حمله را یادداشت کنید.

  دارو درمانی حملات پانیک

   برای درمان دارویی از گروه‌های مختلف دارویی و ترکیب آنان می‌‌توان استفاده کرد.

  ۱.  داروهای آلپرازولام و پاروکستین دو داروی مصوب (سازمان غذا و دارو ) برای درمان اختلال پانیک است.

  ۲.  داروهای نفازودون و ونلافاکسین و بوسپیرون نیز برای برخی بیماران تجویز می‌‌شود.

  ۳.       گروه داروهای فلوکستین، سیتالوپرام، پاروکستین از داروهای موثر و مفیدی هستند که دوره مصرف طولانی‌تری دارند.

  دقت داشته باشید که مصرف دارو به هیچ عنوان نباید سرخود باشد و حتما باید با تجویز روانپزشک تهیه شود.

•  در زمان حمله پانیک چه کنیم؟

  ۱. به خود یادآوری کنید که حمله پانیک موقتی است

  به خود بگویید که این احساسات به زودی پایان می‌یابند. تمرکز بر این موضوع که حمله برای همیشه ادامه نخواهد داشت، می‌تواند به کاهش ترس کمک کند.

  ۲. تمرکز بر تنفس خود

  در هنگام حمله، ممکن است نفس کشیدن دشوار شود. آرام نفس بکشید:

• ۴ ثانیه هوا را از بینی به داخل بکشید.
• ۲ ثانیه نگه دارید.
• ۶ ثانیه به آرامی از دهان بازدم کنید.

• ۳. چشم‌ها را ببندید

  با بستن چشم‌ها می‌توانید ذهن خود را از عوامل تنش‌زا دور کنید.

  ۴. از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness) استفاده کنید

  روی حس‌های خود تمرکز کنید:

• چه چیزی می‌بینید؟
• چه چیزی می‌شنوید؟
• چه چیزی لمس می‌کنید؟

• این تکنیک شما را در لحظه حال نگه می‌دارد و اضطراب را کاهش می‌دهد.

  ۵. تجسم یک مکان آرام

  چشمان خود را ببندید و خود را در مکانی آرام تصور کنید. به جزئیات فکر کنید، مانند رنگ درختان یا صدای آب.

  ۶. آرام‌سازی عضلانی

  هر بار یک گروه عضلانی بدن خود را منقبض کرده و سپس رها کنید. این کار به کاهش تنش فیزیکی ناشی از استرس کمک می‌کند.

  ۷. روی یک شیء تمرکز کنید

  ۸. از حرکات سبک استفاده کنید

  اگر احساس می‌کنید توانایی دارید، قدم بزنید یا بدن خود را به آرامی حرکت دهید. این کار سطح هورمون‌های استرس را کاهش می‌دهد.

  ۹. تکنیک ۵-۴-۳-۲-۱ را انجام دهید

• ۵ چیزی که می‌بینید.
• ۴ چیزی که می‌توانید لمس کنید.
• ۳ چیزی که می‌توانید بشنوید.
• ۲ چیزی که می‌توانید بو کنید.
• ۱ چیزی که می‌توانید بچشید.

• ۱۰. با کسی صحبت کنید

  صحبت کردن با یک فرد مطمئن، مانند یک دوست یا اعضای خانواده، می‌تواند احساس حمایت ایجاد کند.

  ۱۱. از روش‌های آرامش‌بخش استفاده کنید

  مدیتیشن، یوگا، یا موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به شما کمک کند آرام‌تر شوید.

  ۱۲. مصرف کافئین و نیکوتین را کاهش دهید

  این مواد می‌توانند حملات پانیک را تشدید کنند. محدود کردن مصرف آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند.

  جمع بندی

  حمله پانیک یک تجربه ناخوشایند است که می‌تواند به طور ناگهانی و بدون هشدار رخ دهد. این حملات معمولاً با علائم فیزیکی شدید همراه هستند و تأثیرات منفی بر زندگی روزمره فرد می‌گذارند. با این حال، آگاهی از علائم، دلایل، و راه‌های مدیریت آن می‌تواند به کاهش شدت و فراوانی حملات کمک کند. ایجاد تغییرات بزرگ در زندگی مانند طلاق یا به دنیا آمدن فرزند

برای نوبت گیری از روانپزشک به سایت پذیرش دکتر مراجعه کنید